Έθιμα της Θράκης «Μάρτης»
Το ημερολόγιο γράφει 1η Μαρτίου και το έθιμο του «Μάρτη» ή «Μαρτιά», έρχεται στις αναμνήσεις μας από τα παιδικά μας χρόνια.
Παμπάλαιο έθιμο ο «Μάρτης», οι ρίζες του φθάνουν στα αρχαία Ελευσίνια Μυστήρια, καθώς οι μύστες των Ελευσίνιων Μυστηρίων έδεναν μια κλωστή, την «Κρόκη», στο δεξί τους χέρι και το αριστερό τους πόδι. Ένα έθιμο που πιθανόν να έχει Θρακιώτικη προέλευση αφού κατά μια παραδοχή τα Ελευσίνια Μυστήρια μεταφέρθηκαν στην Ελευσίνα από Θράκες αποίκους και στα οποία το ιερατείο το υπεύθυνο για την τελετή αποτελείτο από τους απογόνους του Ευμόλπου, Βασιλιά της Θράκης, τους Ευμολπίδες. Επί πλέων το σκεπτικό αυτό ενισχύεται γιατί το αντίστοιχο έθιμο το συναντάμε και σε όλες τις χώρες της Βαλκανικής που αναπτύχθηκαν μετέπειτα στις εκτάσεις των αρχαίων Θρακών. Στη Βουλγαρία, ονομάζεται “Μαρτενίτσα”, στη Ρουμανία «Μαρτισόρ», στα Σκόπια “Μάρτινκα”.
Η λαϊκή παράδοση θέλει να φοράνε τα παιδάκια στον καρπό του χεριού τους ή και στο δάκτυλο ένα βραχιολάκι αυτοσχέδιο, με κόκκινη και άσπρη κλωστή, για να «μη τους κάψει ο δυνατός ήλιος ο Μαρτιάσιος», που είναι ο πρώτος “έντονος και ύπουλος” ήλιος της Άνοιξης. Την στιγμή που το φοράνε η γιαγιά ή η μητέρα σιγοψιθυρίζουν κάποιες ευχές σύμφωνα με την παράδοση. Η επιβίωση και η ευημερία των ανθρώπων ήταν σε στενή εξάρτηση από τη φύση. Γι’ αυτό και προσπαθούσαν με ένα μυστικιστικό και τελετουργικό τρόπο να κάνουν τη φύση πιο ευμενή και γενναιόδωρη.
Τον «Μάρτη» τον βγάζουν τα παιδιά από το χέρι τους στο τέλος του μήνα και το αφήνουν πάνω σε κάποια πέτρα ή κλαρί δέντρου ή τριανταφυλλιάς όταν δουν τον πρώτο πελαργό, για να μπορέσουν να τον πάρουν τα πουλιά και να χτίσουν τη φωλιά τους. Αλλού πάλι, έχουν τη συνήθεια να τον φορούν στο μεγάλο δάχτυλο του ποδιού σαν δαχτυλίδι για να μην σκοντάφτει ο κάτοχός του. Παλιότερα, υπήρχε η προσδοκία των ανθρώπων για ένα ζεστό Μάρτιο, χωρίς ξαφνικές κακοκαιρίες, ώστε να υπάρχει ανθοφορία και καρποφορία.